Zelfstandig ondernemers sparen vaak te weinig voor hun pensioen, hebben een laag bedrijfsvermogen en zijn extra kwetsbaar op de huizenmarkt. Daardoor dreigen zij hun pensioenverwachtingen niet waar te maken, blijkt uit een morgen te presenteren onderzoek van kennisnetwerk en denktank Netspar.

In de zogenoemde Netspar Brief wordt onderzoek op het gebied van pensioen en vergrijzing samengevat en staan analyse en duiding centraal. Als het gaat om de hoogte van het pensioen en de gewenste pensioendatum, hebben zelfstandig ondernemers volgens Netspar dezelfde ambities als mensen in loondienst. Maar het beeld van de rijke ondernemer die voor de oude dag terug kan vallen op zijn opgebouwde bedrijfskapitaal, blijkt maar voor een zeer beperkte groep mensen te kloppen.

Forse restschuld eigen woning

Het onderzoek wijst uit dat de grootste groep zelfstandigen in Nederland bestaat uit ZZP’ers met een zeer gering bedrijfsvermogen en beperkte pensioenopbouw in de tweede pijler. Tegelijkertijd blijkt dat wanneer zelfstandigen een hypotheek hebben, deze veel hoger is dan die van werknemers in loondienst. Huishoudens van zelfstandigen met een schuldenlast hebben dus duurdere huizen gekocht en hebben daarvoor een hogere schuld opgebouwd. Dat maakt hen volgens de onderzoekers extra kwetsbaar. Eerder onderzoek door Netspar wees al uit dat de resthypotheek aan het einde van de looptijd vaak aanzienlijk is bij zelfstandigen. Netspar: “Afhankelijk van de opties die banken aanbieden om de restschuld na de looptijd te prolongeren, kunnen de hypotheekkosten voor zelfstandigen weleens zeer hoog oplopen.”

Het vereist beleidsingrijpen

Slechts een derde van de zelfstandigen neemt deel aan een aanvullend particulier pensioenspaarplan. Volgens Netspar leiden al deze factoren ertoe dat zelfstandigen een stuk minder kans hebben bij pensionering hun pensioenambities waar te maken. “Het feit dat zelfstandigen hun gewenste pensioenbesparingen permanent lijken uit te stellen, vereist beleidsingrijpen”, concluderen de onderzoekers.

Geen algemene verplichtstelling

Nedspar adviseert de keuzearchitectuur voor de pensioenvoorbereiding van zelfstandigen te herzien. Bijvoorbeeld door de ‘opt-in’ status van de huidige pensioenregelingen voor zelfstandigen te wijzigen in een ‘opt-out’ variant. Dat is een basisregeling waar elke zelfstandige automatisch aan deelneemt, tenzij hij zelf aangeeft hier (kosteloos) uit te willen stappen. Opties als een algemene verplichtstelling, of langer doorwerken, kunnen volgens Nedspar juist op weerstand stuiten.